Waarom u nog eens ‘The Silence of the Lambs’ moet zien: ‘Eigenlijk is het een vrouwenfilm’

Ontkurk een goede fles chianti, trek een blik fava beans open en gooi een verse lever – bijvoorbeeld die van uw schoonmoeder – in de pan: vanavond op Play4 wordt ‘The Silence of the Lambs’ nog eens uitgezonden. Jodie Foster, Anthony Hopkins en regisseur Jonathan Demme vertellen u waarom u nog eens moet kijken.

‘The Silence of the Lambs’ groeide in 1991 in ijltempo uit tot een monsterhit, vrat zich rechtstreeks een weg naar het collectieve geheugen, en won vijf Oscars – ’t is trouwens de enige horrorfilm in de geschiedenis die de Oscar voor Beste Film wist binnen te slepen. Maar wat niet veel zielen weten, is dat dit meesterwerk er bijna nooit was geweest: geen enkele studio wilde aanvankelijk geld in het project steken, omdat niemand geloofde dat een film over de relatie tussen een mensenetende seriemoordenaar en een bloedjonge FBI-agente ooit een succes zou kunnen worden. Fout gedacht!

JONATHAN DEMME «In 1986 had Michael Mann de roman ‘Red Dragon’ verfilmd, waarin Hannibal Lecter voor het eerst zijn opwachting maakt. Maar ‘Manhunter’ (met Brian Cox als Lecter, red.) was een gigantische flop, dus toen schrijver Thomas Harris in Hollywood de rechten op ‘The Silence of the Lambs’ probeerde te verpatsen, had bijna niemand interesse – ook al stond het boek al een tijdje in de bestsellerlijsten. Uiteindelijk kocht Gene Hackman ze voor een prikje: hij was van plan om de film zelf te regisseren en de rol van Hannibal aan John Hurt te geven. Maar Gene haakte af, en een gunstige wind deed het script van Ted Tally op mijn bureau belanden – en ik vond het adembenemend. Dit verhaal had het allemaal: een weergaloze plot, een onvergetelijke booswicht, een grote vrouwelijke rol... Ik dacht: ‘Oh my God! Yes!’ Ik wíst gewoon dat ik er een angstaanjagende film van kon maken – de ‘Psycho’ van de jaren 90.»

JODIE FOSTER «Ik was nogal wild van het boek, dus toen ik hoorde dat Jonathan met de verfilming bezig was, ben ik onmiddellijk zijn kantoor binnengestormd: ‘Die rol is voor mij! Ik kan dit!’ Wat Clarice uniek maakt, is dat ze zich niet gedraagt als de vrouwelijke versie van Arnold Schwarzenegger. Ze rent niet rond in haar slip en met een machinegeweer, maar bevecht de booswicht met haar intelligentie, haar gevoelens, haar instinct en haar kwetsbaarheid. Zoiets had het publiek nog nooit gezien.»

DEMME «Ik zal je iets bekennen: ik had eigenlijk mijn zinnen gezet op Michelle Pfeiffer, met wie ik prima had samengewerkt aan ‘Married to the Mob’. Maar Michelle wees me af: ze vond het script te griezelig. Vervolgens heb ik de rol zonder te twijfelen aan Jodie gegeven: ze had net een Oscar gewonnen voor ‘The Accused’ en was zo hot als de hel. Voor de rol van Hannibal stonden de topacteurs in de rij: Robert De Niro, Dustin Hoffman, Morgan Freeman – iederéén wilde hem spelen. Maar de naam Anthony Hopkins, die al was gevallen tijdens mijn allereerste meeting met de studio, bleef maar terugkomen. Ik had hem zien schitteren als de dokter in ‘The Elephant Man’ en voorvoelde dat hij een fantastische Dr. Lecter zou zijn. Wat het personage zo interessant maakt, is niet dat hij een seriemoordenaar is, maar een briljante psychiater die kwaadaardig is geworden. Dát is de motor van de film. Ik heb maar één andere acteur serieus overwogen: Sean Connery. Maar die vond het script weerzinwekkend. Connery out, Hopkins in.»

ANTHONY HOPKINS «Ik las het script en bóém: ik wist onmiddellijk hoe ik Lecter moest spelen – hoe hij eruit moest zien en hoe hij moest klinken. Ik zag hem als een combinatie van Katharine Hepburn, Truman Capote en HAL uit ‘2001’. Het was Jonathans idee om Hannibal zo bleek als een doek te maken – hij vroeg me om tijdens de opnamen uit de zon te blijven – maar het was mijn idee om hem donker haar te geven en dat strak achterover te kammen. Ik vroeg ook om een strakzittend gevangenisuniform – het verleent hem het aura van een man met totale controle. Na de eerste make-upsessie ging ik voor de spiegel staan en zei hardop: ‘Dit is ’m!’»

FOSTER «Ik ben ter voorbereiding gaan meetrainen in de FBI-academie in Quantico, en ik heb uitgebreid gepraat met FBI-onderzoekers die in seriemoordenaars waren gespecialiseerd. Maar ik ben niet zover gegaan als Scott Glenn (FBI-baas Jack Crawford, red.), die zichzelf opsloot in een kamer en urenlang zat te luisteren naar een opname van twee seriemoordenaars die iemand folteren en vermoorden. Dat vond ik toch te creepy.»

HOPKINS «Het is een angstaanjagende film, maar al bij al zie je maar weinig gore. Je ziet bijvoorbeeld niet hoe ik het gezicht van die agent afkerf. Je krijgt wél een flinke dosis psychologische terreur te verwerken. Lecter is een moordenaar, maar wanneer Clarice hem over haar verleden vertelt, voelt hij oprecht met haar mee. Het is die onverwachte empathie die hem fascinerend, onvoorspelbaar en intimiderend maakt.»

FOSTER «Ik ben nog steeds erg trots op mijn rol als Clarice – en dan vooral op één klein momentje dat alleen ik kan zien. En neen, ik ga je niet vertellen welk moment (lacht).»

HOPKINS «Ik denk dat ik weet welk moment ze bedoelt. Op een bepaald moment hakt Hannibal haar verbaal aan spaanders: (met de stem van Hannibal) ‘What is your father, dear? Is he a coalminer? Does he stink of the lamp? You know how quickly the boys found you... Al those tedious sticky fumblings in the back seats of cars... While you could only dream of getting out... getting all the way to the F-B-I.’ Clarice probeert zich kranig te houden, maar haar lichaamsbewegingen verraden dat Hannibal haar als een naald heeft doorboord. Wat Jodie daar liet zien, was waarlijk indrukwekkend.»

DEMME «Hier is mijn eigen kleine theorie waarom ‘The Silence of the Lambs’ zo’n geliefde klassieker is geworden. Niet omdat het een angstaanjagende horrorfilm is, maar omdat het in wezen een film is over een vrouw die een andere vrouw probeert te redden. Het was trouwens Jodie die er tijdens de opnamen op bleef hameren dat dát de kern is van het verhaal. Dus daar heb je het: ‘The Silence of the Lambs’ is een vrouwenfilm (lacht).»

HOPKINS «Vóór ‘The Silence of the Lambs’ zag mijn carrière in Hollywood er niet bepaald veelbelovend uit. Ik had me er al bij neergelegd dat ik de rest van mijn leven een gerespecteerde BBC-acteur zou zijn. Toen kwam Hannibal langs, en ineens was ik een Hollywoodvedette. Ik heb maar van één ding dik spijt, en dat is dat ik in die sequels heb meegespeeld. ‘The Silence of the Lambs’ blijft een goede film, maar ‘Hannibal’ en ‘Red Dragon’ – neen. Verwacht ook niet dat ik nóg eens in de huid van Hannibal ga kruipen. Ik ben klaar met hem.»

‘The Silence of the Lambs’ vanavond om 20.30 op Play4