‘Weg naar werk’ op Canvas schetst de eenzaamheid waarin nieuwkomers hun dagen slijten

Een man bakent met plakband een vlak af op de vloer. Vier vierkante meter, zoiets. De lijnen zijn niet recht, lucht schildert oneffenheden in de tape. Het is een auto. In het midden staat Sarvi, een jonge Iraniër, die vertelt hoe hij zijn eerste nacht in dit land doorbracht in een deken onder een auto, verkleumd, schuilend voor een hagelbui. Blij en bedroefd tegelijk, maar bovenal veilig. Enkel een wanhopige prijst zich gelukkig met de veiligheid die hij vindt in de kou onder een auto in een onbekend land.

Het lijnenspel heeft iets van toneel. Von Trier. In de eerste aflevering van de uitstekende docureeks ‘Weg naar werk’ had de Syriër Wasim tussen dergelijke lijnen gelegen, alleen stelden ze voor hem het zolderkamertje voor waar hij de eerste anderhalf jaar na zijn aankomst in België had gewoond. Het was niet veel groter dan de auto. Een berghok, ergens waar je iets bewaart dat overbodig is. Ongewenst. Ook hij had geworsteld met de complexiteit van zijn situatie, met gemis en onzekerheid. Het eigen hoofd als ergste vijand.

Sarvi heeft een gezichtstatoeage, het licht weerkaatst in zijn piercings. Hij ziet eruit als iemand voor wie oude vrouwtjes hun handtas inniger tegen zich aan klemmen, maar wanneer hem wordt gevraagd wat hij in dit leven nog zou willen doen dat hij nog niet heeft gedaan, antwoordt hij dat hij altijd liefde in zijn leven heeft gewild. Een man van 26, in zijn thuisland tot ‘vijand van God’ verklaard omdat hij zich in zijn muziek kritisch had getoond over het krankzinnige regime dat zijn ouders voor acht jaar had opgesloten toen hij twee was, die gewoon verliefd wil zijn. Het Iran van de ayatollah is precies het soort maatschappij waar je zelfs zoiets leert te onderdrukken. Dat Sarvi op een gegeven moment wordt getoond terwijl hij Marjane Satrapi’s prachtige ‘Persepolis’ leest is geen toeval.

Zijn werk, als hij het vindt, is zijn identiteit, veel meer dan louter een broodwinning of betaalde huur. Ik ben altijd al doordrongen geweest van de overtuiging dat ieder mens zich nodig wil voelen, en dat zogenaamde profiteurs vooral dolende zijn, verlaten, vaak te diep in depressie verzonken om er nog enige daadkracht bovenuit te kunnen tillen. ‘Weg naar werk’ schetst goed de eenzaamheid waarin nieuwkomers hun dagen slijten, en het belang van een helpende hand. Het moet van twee kanten komen, jazeker, en dus óók van de samenleving waarin men dreigt te verdrinken.

Wie zoals Sarvi bereid is om 5 uur ’s ochtends de trein te nemen die leidt naar alweer een zoveelste te schilderen hoogspanningsmast, is niet lui. Wie zoals Wasim midden in een pandemie een cateringbedrijfje uit de grond probeert te stampen en toch gratis kookt voor zorgverleners en vluchtelingen, is niet ondankbaar. In de ogen van sommigen echter zal ‘ne goeie’ zijn voor hen altijd het hoogst haalbare blijven. Gedoogd worden. Het zijn die sommigen die ik de zolder toewens. Koude rillingen tussen vier banden.

Ondanks een brandende knie probeert Sarvi voort te schilderen, bang om zijn stageplaats kwijt te raken, tot hij uiteindelijk toch onder het mes moet en zijn stageplaats kwijtraakt. Zelden werd treffender geïllustreerd hoe moeilijk opklimmen is, zelfs al is het maar één trede, als je op de bodem begint.

Het enige wat hij op zijn verjaardag wil is een knuffel van zijn moeder. ‘Daarvoor mag de planeet naar de verdoemenis.’ Zijn familie heeft hem een tas met spullen gestuurd. Kinderlijke blijdschap om een troeteldier van toen, even onschuldige tranen om de geur van thuis. Prachtreeks.

Weg naar werk. Dinsdag om 22.05 op Canvas