Whiplash

IJzersterk drama met een schitterende solo van J.K. Simmons.

Er wordt deze week nogal wat afgemept in de donkere zaal: in ‘Kingsman: The Secret Service’ rekent Colin Firth in één gigantische knokpartij af met enkele tientallen belagers tegelijk, in ‘Fifty Shades of Grey’ laat Mr. Grey zijn zweepje neerkomen op de blote billen van Anastasia Steele, en in ‘Whiplash’, een ijzersterk, in amper negentien dagen opgenomen drama dat tussen de acht Oscargenomineerden voor Beste Film staat, zit drummer Andrew (Miles Teller) te trommelen tot het bloed letterlijk langs zijn stokjes op de vellen van zijn drumstel druipt.Andrew, die les volgt aan een eliteconservatorium in New York, droomt ervan om één van de groten van de jazz te worden – reden waarom hij tot in de wee hours op school blijft om te oefenen. Zijn geroffel wordt opgemerkt door leraar en dirigent Terence Fletcher (J.K. Simmons), die Andrew opneemt in zijn jazzorkest – al is ‘jazzorkest’ eigenlijk niet het juiste woord voor de sekteachtige hel waarin Andrew terechtkomt.

Fletcher is het soort leraar om voor te sidderen: een psychologische terrorist die er niet voor terugdeinst om zijn leerlingen te manipuleren, uit te kafferen, te kakken te zetten, en te kraken – o wee wanneer je ritme niet tot op de milliseconde juist zit. Vergeleken met Fletcher lijkt drillsergeant Hartman (Lee Ermey) uit Kubricks ‘Full Metal Jacket’ maar een softie; en vergeleken met de vernietigende tweestrijd die tussen Fletcher en Andrew ontbrandt, lijkt de sm-relatie tussen Anastasia en Mr. Grey wel een romantische flirt.

De belangrijkste reden om naar ‘Whiplash’ te gaan kijken heet J.K. Simmons: deze eeuwige bijrolacteur, die meestal wordt gecast in de rol van grappige sidekick of fijne papa (‘Juno’, ‘Burn After Reading’, ‘Spider-Man’), ontpopt zich in ‘Whiplash’ tot een monster met gevaarlijk opgepompte bicepsen, een zwaar intimiderende uitstraling, en een tong als een scheermes – Fletchers mantra ‘Not quite my tempo’ groeit gaandeweg uit tot de dreigendste oneliner sinds Jack Nicholsons ‘Heeeeeeere’s Johnny!’ uit ‘The Shining’. Dit is de vertolking die Simmons onsterfelijk zal maken; dit is de rol waarvoor hij straks verdiend de Oscar voor Beste Mannelijke Bijrol zal winnen; dit is zijn triomfantelijkste cimbaalslag.

Maar Simmons is niet de enige die schittert: Miles Teller (‘Divergent’, ‘Rabbit Hole’) spuit als de getergde pupil bloed, zweet en tranen; en ook Paul Reiser, Burke in ‘Aliens’, zet als de vader bijna onopgemerkt een prachtige vertolking neer. Uit die ene korte insert van de trompettist die snel zijn spuugklepje leegklopt, blijkt ook dat regisseur Damien Chazelle het beklemmende orkestmilieu waarin ‘Whiplash’ zich afspeelt zeer goed kent; precies dit soort details verlenen het verhaal een geweldig gevoel van authenticiteit. En neen, we sluiten deze recensie níét af met een grap over drummers. PS 1: de drumsolo duurt uiteraard véél te lang, maar voor één keer mag het. PS 2: hoe kun je zien dat het podium waterpas staat? Wanneer de drummer uit beide mondhoeken kwijlt.

Bekijk de trailer van 'Whiplash'