Wie heeft er nog mindfulness nodig als je ook gewoon naar ‘Memoria’ kunt kijken?

Van Apichatpong Weerasethakul, met Tilda Swinton, Elkin Díaz, Jeanne Balibar en Agnes Brekke

Knallend goed het nieuwe jaar in.

DRAMA Sommige films dompelen je vanaf de allereerste scène in een bad vol vreugde en plezier, zoals ‘Licorice Pizza’ van Paul Thomas Anderson. Er zijn ook films die je hersens prikkelen, zoals de opwindende mindfucks van Christopher Nolan. En dan zijn er rolprenten die je heel langzaam in een welhaast tranceachtige toestand brengen, tot je het heerlijke punt bereikt dat je – als in een klankschaalmassage – elke cel in je lichaam voelt trillen. Zo’n toverfilm is ‘Memoria’ van Apichatpong Weerasethakul, de vriendelijke Thaïse cineast wiens naam we verbazend vlotjes van de lippen kunnen laten rollen sinds hij in 2010 de Gouden Palm won met zijn magnifieke ‘Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives’. Het vertrekpunt is even simpel als mysterieus: in de Colombiaanse stad Medellín wordt een vrouw (Tilda Swinton) in het halfdonker van de ochtendstond opgeschrikt door een luide knal. BAM! Is er een oorlog uitgebroken? Een komeet ingeslagen? Vertwijfeld tuurt ze even naar de vogelkooi, maar neen: haar kanarie heeft niets laten vallen. En het gebeurt opnieuw: BAM! Zou het kunnen dat alleen Jessica het geknal kan horen, een beetje zoals iemand die aan tinnitus lijdt in z’n hoofd een fluittoon waarneemt? In een schitterende scène benadert ze een geluidstechnicus van de Nationale Universiteit van Colombia, die op haar aanwijzingen (‘Het klinkt als gerommel uit het diepste van de aarde’) het onnaspeurlijke geluid tracht na te bootsen en allerlei knallen tussen 60 en 100 hertz uit zijn digitale apparatuur haalt. Of wacht: heeft haar aandoening misschien iets te maken met de ondoorgrondelijke rituelen van Het Onzichtbare Volk, een geheimzinnige stam die zich diep in de jungle ophoudt? Hoe dichter haar zoektocht naar de oorsprong van de knal haar bij het Amazonewoud brengt, hoe meer de film ons optilt naar een soort wakkere droomtoestand. Het klinkt allemaal behoorlijk psychedelisch, maar het geweldige is dat de cineast zich nergens verliest in esoterische zweverigheid, zélfs niet wanneer Jessica in het Amazonegebied een man ontmoet die weleens de reïncarnatie zou kunnen zijn van bovengenoemde geluidstechnicus. Dat er in de hemel en op aarde méér is dan waarvan onze wijsheid droomt, zoals een beroemd Brits dichtertje ooit schreef, is voor Apichatpong immers even vanzelfsprekend als eten, drinken of ademhalen. En verder trekt de volmaakt onthechte cineast zich opnieuw geen zier aan van het dogma dat een film ‘vooruit moet gaan’. Wanneer Jessica naar een Colombiaans muziekbandje staat te luisteren, nou, dan mogen de bandleden hun prachtige liedje rustig uitspelen, ook al betekent dat dat de onverstoorbare Apichatpong zijn statische camera minutenlang ononderbroken op hen gericht houdt. Veel keuze laat die aanpak u niet: ofwel haakt u gefrustreerd af, ofwel raakt u in trance. Wat onszelf betreft: we kunnen haast niet geloven dat we dit opschrijven – we zijn immers al bij al meer van het bourgondische dan van het zweverige type – maar wij voelden onszelf tijdens ‘Memoria’ helemaal zen worden. Wie heeft nog mindfulness nodig als je de cinema van Apichatpong hebt?

Vanaf 12 januari in de bioscoop.