Wie is Virginie Efira, de nieuwe vedette van de Franse cinema?

Hoewel ze nog tamelijk onbekend is, kent de Belgisch-Franse actrice Virginie Efira een bliksemcarrière: bijna veertig speelfilms in nauwelijks tien jaar tijd. Een kennismaking.

Met circa driehonderd titels per jaar is Frankrijk de belangrijkste producent van avondvullende speelfilms in Europa – en altijd speelt Isabelle Huppert mee, of toch ten minste Catherine Deneuve.

Niet waar, natuurlijk. Wij, in Vlaanderen, krijgen maar een fractie van het Franse aanbod te zien, vertoond binnen de reguliere distributie en op een enkel festival. Zo kan het gebeuren dat zich half buiten ons zicht een nieuwe vedette van de Franse cinema heeft gemeld: Virginie Efira.

Officieel is ze een Belgisch-Franse actrice, want ze werd op 5 mei 1977 geboren in het Schaarbeek, als dochter van een oncoloog en een schoonheidsspecialiste. Toen de tragikomedie ‘Sibyl’ in 2019 in première ging op het filmfestival van Cannes, schreef de recensent van De Standaard over Efira: ‘De beste Belgische actrice die u waarschijnlijk niet kent.’

Laten we eens enkele van haar recentste films erbij pakken, plus een gastrol in een tv-serie.

Vooropgesteld: na zo’n marathon kun je alleen maar concluderen dat een Franse actrice van alle markten thuis moet zijn. In het geval van Virginie Efira turven we: paardrijden, zingen, stijldansen, pruilen, musiceren, veelbetekenend zwijgen, vloeken, gracieus een zwarte hoornen bril dragen, spontaan in lachen uitbarsten zodat het echt lijkt, met passie discussiëren, tobben, dronken worden, vurig beminnen, als alleenstaande moeder de kinderen opvoeden, proberen je knipperlichtrelatie in stand te houden én de demonen uit het verleden buiten de deur te houden. Het hele gecompliceerde scala van het moderne leven komt voorbij.

Niet verwonderlijk dat de personages van Virginie Efira regelmatig op de rand van een zenuwinzinking verkeren. Dan gaat ze naar de psychotherapeut, of – in het geval van ‘Sibyl’ – is ze zelf een psychotherapeut die desondanks haar eigen psychiater frequenteert. Franse film pur sang, zogezegd.

Zo bezien helpt een studie aan de Brusselse theaterschool – officieel: Institut national supérieur des arts du spectacle et des techniques de diffusion (INSAS) – alsook aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel enorm. De laatste jaren verschijnt Efira steevast als eerste op de titelrol, iets wat de nodige statuur meebrengt. Daar staat: Virginie Efira moet deze film gaan dragen, en met name het Franse publiek komt dan voor haar naar de bioscoop. Bevalt goed, in 2016 naturaliseerde ze tot Française.

Ze begon als comédienne. In de romcom ‘20 ans d’écart’ (2013) van David Moreau speelt ze de 38-jarige Alice, de ambitieuze redacteur van het modemagazine Rebelle, die een verhouding krijgt met een half zo oude student architectuur. De film trok in Frankrijk 1,4 miljoen bezoekers. Op basis van de trailer kun je zeggen: ja, zo hebben wij haar later ook leren kennen. Blonde kuif of met een pony, opgestoken, soms een knotje, dan het haar weer los, bruine ogen, open gezicht, schrander, teksten die als mitrailleurvuur worden geleverd, en niet per se een diva – eerder het jongensmeisje van hiernaast. In haar vrije tijd speelt Efira professioneel poker, en ze mag graag de boksschool bezoeken om zich fit te sparren.

Als jonge twintiger was ze in 1998 bij het Franstalige Club RTL begonnen als presentator van de talentenshow Star Academy, en aansluitend werd ze zelfs nog een blauwe maandag weervrouw bij de Franse tv-zender M6: ‘Al wist ik niet eens waar ik Poitou-Charentes lag’, bekende ze later aan Paris Match. Vervolgens zegde ze het kleine scherm vaarwel om het vanaf 2009 op het Grote Doek te gaan proberen. We mogen het wel een bliksemcarrière noemen: bijna veertig speelfilms in nauwelijks tien jaar tijd, drie keer genomineerd voor een César (de Franse Oscar), bekroond met het Belgische equivalent, de Magritte du cinéma, en rollen die telkens een tikkeltje ernstiger en zwaarder werden. Een metamorfose richting volwassen actrice.

Toch schemert die comédienne uit het begin er nog steeds doorheen. In Frankrijk is komedie naar traditie dan ook een rekbaar begrip. Zelfs de kluchten en blijspelen van Molière (1622-1673) stonden al bol van satire en onverholen maatschappijkritiek, en in onze tijd is het niet anders. Franse komedies gaan niet zozeer voor de gulle lach, ze zijn vooral dol op pijnlijke situaties – als het maar even kan op het amoureuze en professionele vlak. Geen burleske kolder, eerder gelaagde manipulatie. Voor een deel kun je ook Paul Verhoevens ‘Elle’ (2016) in die traditie plaatsen. Efira speelt daarin een bijrol: Rebecca, de diepreligieuze buurvrouw van Isabelle Huppert.

Ander goed voorbeeld is de Franse serie ‘Dix pour cent‘ – de drie seizoenen zijn bij ons te zien op Netflix. Voor wie deze gemist heeft: het speelt zich af op het agentschap ASK, hartje Parijs. Voor een gage van 10 procent probeert het bureau acteurs en actrices van naam en faam in nieuwe producties te plaatsen, maar dat brengt vele complicaties met zich mee: jalousie de métier, kort gezegd. Zowel op kantoor (ze willen allemaal scoren) als onder de clientèle (die elkaar het licht in de ogen niet gunnen).

Een van de attracties is dat de gastrollen worden gespeeld door namen van het kaliber Isabelle Huppert, François Berléand, Isabelle Adjani, Fabrice Luchini, Juliette Binoche, Françoise Fabian en Guy Marchand. Een staalkaart van de Franse cinema, instructief voor Nederlandse zij-instromers; en wat waarschijnlijk ook zo is: wie niet voor ‘Dix pour cent’ wordt geïnviteerd, speelt in dat wereldje niet werkelijk mee.

Virginie Efira heeft een rol in seizoen 2, aflevering 1. Een paparazzo brengt haar met een scabreuze foto in de problemen; haar huwelijk en de nieuwe film met haar echtgenoot (gespeeld door Ramzy Bedia) staan vervolgens op het spel. Hele agentschap in rep en roer. Een vleugje zelfspot mag je het ook noemen: Efira heeft enkele tumultueuze relaties achter de rug, die hun weg naar de Franse boulevardpers wel wisten te vinden. Haar huidige amant is de Frans-Canadese acteur Niels Schneider, uit een eerdere relatie heeft ze een dochtertje.

Twee keer was Schneider haar tegenspeler: in 2018 in ‘Un amour impossible’ en nu in ‘Sibyl’. Die eerste titel is tot op heden haar meest ambitieuze hoofdrol: een kroniek van een heel leven. We zien Efira als Rachel opgroeien van een bakvis, eind jaren vijftig, tot een moeder op leeftijd die wordt geplaagd door de herinneringen aan een kansloze liefde. Fraai drama, alle tussenliggende levensfasen brengt ze geloofwaardig voor het voetlicht.

Ondertussen wachten wij op ‘Benedetta‘. De nieuwe film van Paul Verhoeven werd door omstandigheden – eerst gezondheidsproblemen bij de regisseur, vervolgens het coronavirus – al tweemaal uitgesteld, maar gemikt wordt nu op Cannes 2021. Efira speelt de hoofdrol van de Italiaanse non Benedetta Carlini die – het zijn de Middeleeuwen – vanaf haar 23ste wordt overweldigd door religieuze en erotische fantasieën. Ze claimt rechtstreeks in contact te staan met Jezus, totdat de twijfel toeslaat bij de bevolking: is Benedetta ziener of charlatan?

Dit episch opgezette drama wachten we nog even af. Tot die tijd kunnen we wel toe met haar eerdere rollen, te beginnen met ‘Sibyl’, deze week.

(VK)