Wie wist hoe te kijken, had in ‘Viva la Feta’ eens te meer een onderhoudend programma gezien

Vorig jaar beleefde ik een zeker plezier aan ‘Viva la feta’, een reisprogramma dat alle voortekenen tegen had, maar dat zich in de uitwerking balorig genoeg toonde om een raam open te gooien in de nuffige, want overbevolkte afdeling van programma’s waarin een BV gedwee de eigen ziel ter ontleding aanbiedt, zolang er maar een korte vakantie en een oplaadbeurt van de eigen geloofwaardigheid tegenover staat.

In geen geringe mate hing mijn kijkplezier samen met de gesmeerde incompatibiliteit tussen Otto-Jan Ham en Jani Kazaltzis, de licht anarchistische gelegenheidshoteliers die ‘Viva la feta’ evenzeer ondergaan als de gast die ze met gezonde tegenzin twee etmalen onderdak moeten bieden in hun Griekse villa te Sifnos. De één zijn vakantie is de ander z’n dagtaak.

De identiteit van hun logés is ook nu weer een geheim voor Ham en Kazaltzis, wat waarschijnlijk ook de enige manier is om iemand zonder voorafgaand handgemeen twee dagen op te zadelen met pakweg Niels Destadsbader, of een Mia Doornaert in vakantiestemming. Eén van die twee was van adel, maar welke was het ook weer? Afijn, dat gebrek aan voorkennis is niet onbelangrijk, want het maakt dat ‘Viva la feta’ zich, ondanks een gelijkaardig doel, toch weet te onderscheiden van gecontroleerde omgevingen als ‘Het huis’. Van gedegen voorbereiding is geen sprake, wat bijvoorbeeld het risico inhoudt dat je Wim Willaert verwelkomt onder rugdekking van een spandoek met opschrift ‘Welkom Zwangere Guy!’. Een idioterie waarvan het komische effect wat mij betreft nog niet opgebruikt is.

De Wim Willaert waarvan sprake was natuurlijk voltijds acteur en, afgaande op wat ik te zien kreeg, ten voeten uit een gevoelige ziel, in wie manie en branie zodanig wegen op de innerlijke huisvesting dat eventuele landerigheid geen bed meer vrij heeft. ‘Een mens zonder littekens’, schetste Willaert zichzelf, wat niet wou zeggen dat hij het struikelen niet kende. Zijn leven was vormgegeven door wat hij ‘zijn ADHD-vitesse’ noemde, een versnelling die me bovendien erg compatibel leek met de vrije associatie die richting geeft aan ‘Viva la feta’. Het gesprek waarin Willaert voorlas uit de eigen handleiding, gebeurde bijna terloops: in dit programma gebeuren diepte-interviews meestal zonder veel erg, op staande voet zelfs, of hoogstens gezeten op een tuinmuurtje, tussen twee goedbedoelde maar veelal vruchteloze bedrijvigheden in.

De dagbladen hadden op voorhand al een kluif aan de bekentenis die Willaert langs de neus weg deed tijdens het tafelen, over hoe hij als zestienjarige ooit een leeftijdsgenoot gepepen had - in West-Vlaanderen is ‘pijpen’ een sterk werkwoord. De waan van de dag, neem ik aan, want het gewicht van deze aflevering zat elders, in de bevroren verhouding tot zijn vader die Willaert uit de doeken deed terwijl hij rustte op de trappen van een schilderachtig kerkje zoals er wel meer zijn op Sifnos. Willaert senior, eertijds een trots man, zat met het vooruitzicht van de eeuwigheid in de mentale wachtkamer die dementie heet: een toestand die zijn zoon bij elke ontmoeting tot tranen toe bewoog, zodanig dat hij verdere ontmoetingen zelfs liever achterwege liet. ‘Had hij geweten wat hem te wachten stond, hij had zijn geweer gepakt’, zei Willaert, die toegaf zijn verwekker tegenwoordig meer wezen te vinden dan mens, laat staan vaderfiguur. ‘Ik zal opgelucht zijn als hij bevrijd is.’ Het korte in memoriam waarmee de aflevering besloot, gaf aan dat die bevrijding inmiddels voltrokken was. Plaatsvervangende opluchting voelen leek me net te verregaand als willekeurige toeschouwer, maar het idee kwam wel in me op.

Kijken is nog iets anders dan zien. Maar wie wist hoe te kijken, had in ‘Viva la Feta’ eens te meer een onderhoudend programma gezien.