Wim Lybaert voelde zich in ‘Een jaar op zee’ alsof hij in de rij stond voor een pretpark, tot de eerste vangst gelicht werd

‘Is dit het echte leven?’, vroeg Wim Lybaert zich ineens af. Altijd een verdienstelijke vraag: als ik me niet vergis heeft Queen er ooit een radiohitje mee gehad. Maar in tegenstelling tot de genaamde Farrokh Bulsara, doelde Lybaert op het bestaan op zee. Meer bepaald: dat van de West-Vlaamse zeelui die in weerwil van striemende slagregen, wind, en oprukkend vegetarisme, lijf en leden riskeren om het visbestand van de Noordzee en het Kanaal eigenhandig tot op ons bord te sleuren. Lybaert was naar eigen zeggen als kind al bezeten van de zee en zijn bevaarders, wat ongetwijfeld makkelijker is voor een West-Vlaming dan voor iemand die, ik zeg maar iets, in Limburg het eerste levenslicht uit de ogen moest wrijven.

Omdat het in het leven zaak is om je kinderlijke verwondering nooit helemaal te verloochenen, zou Lybaert in ‘Een jaar op zee’ langdurig inschepen op verschillende vissersschuiten. Daar aan boord hoopte hij, bovenop een resem vissoorten het verorberen waard, ook de ziel van de zeeman op te dreggen. Om te petanquen kan ik me beter omstandigheden inbeelden, maar voor het ontstaan van gebeurlijke camaraderie leek zo’n vissersboot me een uitgelezen plek. Ondanks wat de titel ook mocht beweren, ontwikkelde ‘Een jaar op zee’ zich behalve op het water ook deels aan wal. Daar trof Lybaert een schare vissers op rust, die hun zeebenen na inspraak der jaren hadden ingeruild voor een setje waarmee je ook op vaste grond uit de voeten kon. Aanvaard worden door zijn collega’s zou volgens hen geen probleem vormen voor Lybaert, want hij was alvast in de juiste provincie geboren. Ook al was Lybaert volgens zichzelf dan meer het type West-Vlaming voor wie een mooie weide eigenlijk al wiegende zee genoeg was.

Een andere gepensioneerde herinnerde zich vooral het gevoel van vrijheid tussen boeg en achtersteven. Als landrot die ooit ‘Titanic’ gezien heeft, en dus een goede nooduitgang naar waarde weet te schatten, kon ik me daar slechts in beperkte mate iets bij voorstellen, maar met het zeegat in zicht, voelde ook Lybaert zich plots alsof hij in de rij stond voor een pretpark. Die gedachte hield hij dapper vol. Tot halfweg de aflevering, toen de eerste vangst gelicht werd. Voortaan zou elke drie uur het net geleegd worden, met nacht noch ontij als geldig beletsel. Op het vangen volgde bovendien ogenblikkelijk het vlijmen, waarbij de verse oogst met een behendige haal van het lemmet gezwind ontdaan werd van ingewanden en enige resterende levenslust. ‘Na de eerste vijfhonderd heb je het wel onder de knie’, is hooguit een dubbelzinnige troost als je de vissenlever nog uit je oog probeert te pulken.

Lybaerts oorspronkelijke recreatieve ingesteldheid liep nog enkele bijkomende haarscheurtjes op toen hij aan den lijve ondervond hoe benepen een visserskajuit kon zijn. Vooral voor mensen als hij: kerels van stavast die als jongen dan wel bezeten mochten zijn van de zee, maar die als claustrofobisch aangelegde volwassenen van bovengemiddelde gestalte nog liever hun matras op de grond legden, dan dat ze de scheepswanden van hun dobberende verblijf op zich af zagen schommelen in het holst van de nacht. Voorlopig benieuwt het me nog of mijn initiële belangstelling bestand zal blijken tegen de lange omvaart van ‘Een jaar op zee’, maar tot dusver had ik wel al een paar keer het gevoel dat ik vooral goed moest kijken, voor het te laat was. Er zijn van die beroepen waar het echte leven onverbiddelijk voor kan zijn.