Zonder woorden: de ontroerende documentaire van Irma Wijsman over haar man, Michel Van Dousselaere

In de documentaire ‘Michel. Acteur verliest de woorden’ vertelt Irma Wijsman het verhaal van haar man Michel Van Dousselaere, u bekend als acteur in onder andere ‘Aspe’ en ‘Het goddelijke monster’. In 2014 werd bij hem progressieve afasie vastgesteld, een ziekte die het taalcentrum in de hersenen aantast. Afgelopen week overleed Van Dousselaere, als eerbetoon zendt Canvas vanavond de ontroerende documentaire van zijn vrouw uit.

(Verschenen in Humo in mei 2018)

IRMA WIJSMAN «In 2016 moest Michel door zijn ziekte een grote rol in ‘Borgen’ laten schieten, een Nederlands toneelstuk van maar liefst tien uur. Maar regisseur Ola Mafaalani wilde hem er per se bij en stelde een kleinere rol voor. De logopedist en ik vonden het een te groot risico: toen ik de teksten met hem repeteerde, ging het niet zo goed. Maar Michel zei: ‘Fuck it, ik ga het wél doen, ik ga het glas volledig leegdrinken!’ Dat vond ik zo moedig dat ik het idee voor de docu kreeg. Hoewel er in Nederland maar 125 mensen aan de ziekte lijden en er dus nog niet veel over bekend is, overkomt ons toch iets universeels: hoe ga je om met een diagnose die je leven op z’n kop zet?

»We gaan niets uit de weg: je ziet ons gesprekken over euthanasie en pampers voeren. Heftig, maar het proces is ook heel louterend geweest. Door zijn ziekte moet Michel de regie van z’n leven uit handen geven, maar door de docu te maken konden we toch grip krijgen op de situatie.»

HUMO Voor zijn rol in ‘Borgen’ beschikte hij over een souffleuse die hem via een oortje de tekst voorlas, en in conversaties met jou herhaalt hij vaak wat jij zegt. Het is vast zwaar om niet meer spontaan met elkaar te kunnen communiceren?

WIJSMAN «Natuurlijk. Elke dag verlies ik een stukje van de Michel die hij was. Mijn prachtige, charmante man is een stille man geworden. Hij begrijpt nog wat ik zeg, maar hij kan zich niet meer uitdrukken. Hij is wel nog steeds grappig, ondeugend en lastig – hij is nog steeds mijn mán. Dat zal veranderen: het is een progressieve ziekte, dus op een dag zal hij dement worden.

»We zijn onlangs met vrienden een week naar Ibiza getrokken. Daar heeft hij zich een dag afgezonderd, omdat hij heel goed beseft wat er met hem aan de hand is. Op zulke momenten is hij intens verdrietig. Het enige wat ik dan kan doen, is hem vastpakken en zeggen hoeveel ik van ’m hou. Op andere momenten kan hij er erg om lachen. Omdat hij niet meer goed ter been is, gebeurt het weleens dat hij plots hulpeloos op de grond ligt als hij uit bed stapt. Aangezien hij 100 kilo weegt, moet ik dan iemand bellen die mij helpt om hem overeind te hijsen. Dan ligt-ie in een deuk: ‘Zie die twee kleine wijfies!’ Dat maakt de situatie toch wat lichter.»

HUMO Els Dottermans vraagt zich in de docu af: ‘Kan een mens leven zonder iets te zeggen?’ Het antwoord is dus ja?

WIJSMAN «Alleen als je echt heel veel van elkaar houdt. Michel en ik zijn al 24 jaar samen en hebben altijd voor elkaar gekozen. Die sterke basis maakt het draaglijk. Ik zal bij ’m zijn tot de laatste… (Herpakt zich) Ik zal m’n best doen om hem niet naar een verpleeghuis te laten gaan. Dat is geen opoffering: het voelt goed. De docu is een ode aan mijn liefde voor hem. Je zou het ‘Romeo en Julia’ op oudere leeftijd kunnen noemen (lacht).»