Ontslagen VRT’ers over de toekomst van de openbare omroep: ‘Ik vrees dat Canvas de zender van de restjes zal worden’

Wie voor de VRT werkt, moet zwijgen. Krijg je vragen van de pers over de interne keuken van de openbare omroep? Zeg liever ‘geen commentaar’, zo valt te lezen in een interne mail. Dus sprak Humo met wie wél nog mag praten: ex-VRT’ers die in november de bons kregen tijdens de historische ontslagronde. Voor het eerst komen enkelen van hen terug op die fatale dag, ze peilen de impact van het ontslag, en somberen over de toekomst van de VRT. Een toekomstvoorspelling die met de aankondiging over de transformatie van Eén in VRT 1 lijkt uit te komen: ‘Op termijn wordt de VRT een productiehuis als een ander. Merken als Eén en Canvas zullen verdwijnen.’

Maandag 28 november 2022 leek een dag als een andere voor Annick Scheers (57), die zoals altijd naarstig aan het werk was in het VRT-archief. Maar kort na de lunchpauze kreeg ze een mail waarin ze ‘vriendelijk maar kordaat’ werd uitgenodigd voor ‘een overleg in het kader van het transformatieplan’. In mensentaal: na een carrière van meer dan 34 jaar wachtte haar een ontslagbrief. Haar contract liep nog tot eind december, maar ze was vrij om per direct te stoppen, haar bureau op te ruimen en naar huis te vertrekken.

ANNICK SCHEERS «Mijn wereld stortte in, ik kon niet stoppen met huilen. De VRT was mijn tweede thuis: het was alsof iemand mijn hart en ziel uit mijn lijf rukte.»

49 collega’s van Scheers werden diezelfde week ook ontslagen – veel werkkrachten achter de schermen, maar ook schermgezichten als Saartje Vandendriessche, Geena Lisa, Tomas De Soete en Annick Ruyts. De VRT-top ontsloeg voornamelijk programmamakers, of zoals dat modern heet: contentmakers. Vooral Canvas werd getroffen. Thomas Vanderveken moest het plots met twee ervaren eindredacteurs minder doen voor ‘Alleen Elvis blijft bestaan’. ‘Thomas wist van niets,’ vertelt een bron. ‘Ze zaten samen in een redactievergadering voor het nieuwe seizoen. Eén van de eindredacteurs kreeg telefoon, verliet de vergaderzaal en kwam lijkbleek terug.’ Ook Nic Balthazar verloor een doorgewinterde eindredacteur voor zijn programma ‘De inzichten’. En regisseur Isabelle Schepens, die voor Canvas ‘Histories’ maakte en onlangs bekroond werd voor ‘Sarah in Genderland’, kreeg ook de bons.

De andere pechvogels werkten verspreid over de VRT: voor de radio, in het archief, bij IT of als secretaris. De marketeers werden gespaard, net als de nieuwsdienst en Sporza. ‘Dat blijven afzonderlijke baronieën binnen de VRT,’ zegt men bij de vakbond.

Bijna driekwart van de vertrekkers heeft meer dan twintig dienstjaren op de teller. Het vertrek van die tientallen hondstrouwe oudgedienden heeft kwaad bloed gezet bij de overgebleven werknemers. Archivaris Annick Scheers stond bekend als het geheugen van de publieke omroep. ‘Als iemand op zoek was naar één of ander oud fragment, wist ik meestal wel raad,’ zegt ze.

SCHEERS «Ik heb van kinds af aan van de openbare omroep gehouden. Mijn moeder werkte voor de BRT, toen nog in het prachtige Flageygebouw. Ik vond het geweldig om als klein meisje door de gangen te huppelen en op de typemachines te tokkelen (glimlacht).

»Als volwassene wilde ik dan ook maar op één plek werken, en tot mijn grote vreugde lukte dat: ik vond werk bij de openbare omroep als technicus. Ik heb veel mooie jaren beleefd in het VRT-archief, de voorbije jaren herstelde en sorteerde ik ook journaalteksten. Mijn collega’s telden allemaal af tot hun pensioen, maar ik niet: ik wérkte zo graag, het was mijn passie. Daarom doet het zoveel pijn om ontslagen te worden. Ik was er helemaal kapot van.»

HUMO Hebt u uw ontslag nu, vijf maanden later, al verteerd?

SCHEERS «Ik zou willen zeggen van wel, maar ik heb soms nog last van huilbuien. Mijn zelfvertrouwen heeft een knauw gekregen, omdat ik nooit een duidelijke reden gekregen heb voor mijn ontslag. (Emotioneel) Door erover te praten, voel ik de tranen weer komen.

»Ik heb een opzegvergoeding gekregen voor iets meer dan twee jaar, maar ik kan pas met pensioen in 2028. Straks moet ik dus op zoek naar een nieuwe job. Dat wordt niet eenvoudig, want ik heb mijn hele carrière ten dienste gesteld van het VRT-archief. Al mijn werkervaring heeft te maken met het renoveren en digitaliseren van oude bandjes. Vind ik daar nog een andere job mee?»

ZOALS ELON MUSK

Koen De Vos (61) werd ontslagen na een carrière van 35 jaar aan de Reyerslaan. Hij werkte onder meer als redacteur voor televisieprogramma’s als ‘Zeker weten?’, ‘Schermen’, ‘Alles gaat voorbij’ en ‘Zomerkuren met Somers en Verschueren’. De afgelopen jaren was hij een vast lid van de webredactie van Canvas. Sinds 2016 had hij een eigen onlinerubriekje: ‘Canvas Curiosa’, waarin hij cultuurhistorische verhalen met een twist vertelde. Vandaag lost De Vos eigenhandig de onderwijscrisis op als leerkracht esthetica en geschiedenis. ‘Als ik pubers vertel over hoe Hannibal met zijn olifanten de Alpen heeft overgestoken, doe ik hetzelfde als bij Canvas,’ zegt hij. ‘Ik maak van een historisch onderwerp een boeiend verhaal voor mijn publiek.’

KOEN DE VOS «In november kreeg het VRT-personeel een mail: in de laatste week van de maand zouden tientallen mensen uitgenodigd worden voor een ‘overleg’. Het woord ‘ontslag’ viel niet, al wisten we wel beter. Nu, er werd altijd maar gesproken over digitalisering, waardoor mijn collega’s en ik dachten dat wij veilig zaten. Wij wérkten al in een webteam en hadden een digitaal profiel. Toen tientallen medewerkers uitgenodigd werden voor ‘het overleg’ op maandag 28 november, bleven mijn collega’s en ik gespaard. Maar één dag later volgde nog een tweede bijltjesdag. Rond elf uur kreeg ik een mailtje: ‘U bent uitgenodigd voor een overleg in het kader van het transformatieplan.’ Ook in die mail stond nérgens het woord ‘ontslag’ – vindt u dat niet laf? Ik belde meteen rond: vijf van de zeven mensen in ons team hadden die voormiddag de fatale mail gekregen. Er bleef nog maar één voltijdse medewerker over, naast een stagiair.

»Ik nam de lift naar de dienst Talent en Ontwikkeling, zoals hr nu heet. Mijn ontslagen collega’s hadden met twee onbekende hr-medewerkers gesproken, maar tegenover mij zaten Karen Donders en Ricus Jansegers, respectievelijk de hr-baas en de directeur Content. Ik weet nog altijd niet waarom.»

HUMO Hoe verliep het gesprek?

DE VOS «Ricus stak in dat typische bedrijfstaaltje van wal over het transformatieplan. Ik heb hem meteen onderbroken. ‘Daar heb ik geen boodschap aan,’ zei ik. ‘De enige reden waarom ik hier ben, is om te horen hoe we mijn ontslag concreet zullen afhandelen.’ Ík heb dus als eerste het verboden woord uitgesproken: ‘ontslag’. Toen nam Karen Donders over: mijn diensten waren niet meer nodig, ik mocht meteen mijn kastje leegmaken. Dat heb ik gedaan. Ik ben nog teruggekeerd om persoonlijke spullen op te halen, maar sindsdien heb ik geen voet meer binnengezet bij de VRT.»

Niet iedereen voelt zich geroepen om terug te blikken op de fameuze ontslagronde van eind november. ‘Het is te pijnlijk om het weer op te rakelen,’ zegt een ex-werknemer. ‘Het was een grote emotionele schok om mijn warme nest te verlaten, nu probeer ik mijn leven weer op te pikken.’ Anderen vrezen dat een getuigenis hun carrière kan schaden. De personeelsvereniging Iedereen VRT heeft ontslagen werknemers afgeraden om hun verhaal te delen in de pers, om toekomstige werkgevers niet af te schrikken.

Humo sprak ook met twee ontslagen televisieredacteurs die anoniem willen blijven. B. werkte als redacteur en eindredacteur voor Canvasprogramma’s als ‘De Canvasconnectie’ en ‘Belpop’, en maakte kunstdocumentaires. I. was (eind)redacteur, programmamanager en producer. Hij werkte mee aan ‘Vlaanderen vakantieland’, de politieke docureeks ‘Wissel van de macht’ en stond aan de wieg van ‘Alleen Elvis blijft bestaan’. ‘Ik getuig anoniem, want dit gaat niet over mij, maar over de VRT.’

HUMO Hebben jullie een reden voor jullie ontslag gekregen?

EINDREDACTEUR «Nee. Hr herhaalde altijd hetzelfde riedeltje: ‘Als gevolg van het transformatieplan zien we u niet meer functioneren bij de VRT.’ ‘Waarom niet?’ vroeg ik. Opnieuw die bedrijfstaal: ze hadden profielen nodig met ‘flexibiliteit’ en ‘inzetbaarheid in de digitale blabla’. Wat betékent dat? Die prietpraat helpt niet om je ontslag te verwerken. Mensen willen weten waarom zij wel ontslagen zijn, en hun collega niet.»

DOCUMENTAIREMAKER «Ik werd ontslagen door de adjunct-netmanager van Canvas. Haar uitleg sloeg nergens op. Volgens haar zou ik niet kunnen werken voor de ‘Kinderen van’-reeks, een historisch programma. ‘Maar ik heb een diploma als historicus,’ haalde ik aan. En toen werd het plots persoonlijk. Ze had gehoord dat ik tijdens de voorbereiding van het programma ‘Dwars door Amerika’ niet goed bereikbaar was en niet helder communiceerde. Ik viel uit de lucht. Na dat ontslaggesprek nam ik meteen contact op met de eindredactrice van dat programma. Zij verzekerde me dat de adjunct-netmanager in mijn gezicht had gelogen tijdens het overleg: ‘Je was net één van onze beste redacteurs.’

»Dan denk ik: wees eens éérlijk. Het draait helemaal niet om ons profiel. Ik ben daar erg kwaad over geweest.»

HUMO Als het niet over jullie profiel ging, waarover dan wel?

DOCUMENTAIREMAKER «Onze anciënniteit. Ik werkte al bijna achttien jaar voor de VRT. Andere collega’s werkten al meer dan 30 jaar bij de omroep. Het was een besparingsoperatie: we wogen te zwaar op de loonlast, punt.»

HUMO Maar dat mag een bedrijf niet zeggen, want dan erkent het dat het discrimineert op basis van leeftijd.

DE VOS «Exact. Ik ben 61, dus natuurlijk ben ik duurder dan een prille dertiger. Ik besef dat het in de privé ook zo gespeeld wordt, maar van dit instituut had ik meer verwacht. Dit wás voor mij ‘het huis van vertrouwen’. Zo herken ik de VRT niet meer.»

SCHEERS «Bij mijn weten heeft ook niemand tijdens de ontslaggesprekken een dankuwel gekregen voor al die mooie jaren.»

DE VOS «Ik ben een tijdje héél boos geweest. Ik heb bijna mijn hele carrière voor de VRT gewerkt en werd op één voormiddag aan de kant geschoven. De VRT was een deel van mezelf geworden. Het was surreëel om plots op straat te staan.»

EINDREDACTEUR «Ik ken bijna niemand die níét graag aan de Reyerslaan heeft gewerkt. De VRT was lang een inspirerend mediabedrijf vol interessante mensen, voor velen is het zelfs een warm nest. Dat maakt dit debacle des te pijnlijker. Je ziet zulke collectieve ontslagrondes soms in de privésector, zoals bij Renault Vilvoorde in 1997, maar toch niet bij de openbare omroep? Dit is du jamais vu in de publieke sector in ons land. Ik vind het goor en ongepast.»

DOCUMENTAIREMAKER «Ik kan begrijpen dat je soms mensen moet ontslaan, maar de manier waarop was niet oké. Net in die periode was in het nieuws dat Elon Musk Twitter overgenomen had en op een heel koele manier mensen ontslagen had. Iedereen vond dat niet kunnen, maar wat deed de VRT dan zo anders? En het gaat nog steeds zo: je verwacht toch niet van een publieke omroep dat de CEO zijn werknemers een zwijgplicht oplegt?»

EINDREDACTEUR «Die e-mail was ondermaats. En die zwijgplicht zal niet werken. De VRT is geen koekjesfabriek, hè.»

DOCUMENTAIREMAKER «Er is een definitieve kentering ingezet, naar mijn gevoel. Een transformatie naar een kil bedrijf. Mijn ontslag was een schok, en het kwam ook op een slecht moment voor mij: ik had net een nieuw huis gekocht en mijn kinderen zijn aan hun hogere studies begonnen. Anderhalve maand na mijn ontslag vond ik gelukkig al nieuw werk. Ik had liever wat meer tijd genomen om het te verwerken, maar ik had het geld broodnodig.»

EINDREDACTEUR «Ik wilde mijn ontslag eerst verwerken vóór ik opnieuw aan de slag zou gaan. Ik wilde absoluut een baan met maatschappelijke relevantie. Die heb ik nu gevonden, in het bijzonder onderwijs. Sommige leerlingen hebben voor bepaalde vakken al maanden geen leerkracht meer gezien.»

WERKDRUK

Bijna alle ontslagen medewerkers zitten samen in een WhatsApp-groep. Onder de naam #De50 hebben ze zich verenigd om meer uitleg te vragen aan CEO Frederik Delaplace. Eén van de hete hangijzers was de leeftijdsdiscriminatie, zegt Annick Scheers, die een verleden heeft bij een vakbond. ‘Het viel op dat we bijna allemaal veel jaren op de teller hebben. Dat kon geen toeval zijn.’

Volgens Bob Vermeir, algemeen woordvoerder van de VRT, ‘is leeftijd nooit een criterium geweest’. Maar Humo kon een interne analyse van de ontslagronde inkijken. Daaruit blijkt dat bijna de helft (48 procent) van alle vertrekkers ouder dan 54 jaar is. Van alle ontslagen werknemers zijn er slechts zeven jonger dan 45 jaar. Zij vertegenwoordigen 14 procent van de groep ontslagen mensen, tegenover 45 procent in het hele bedrijf.

Bovendien is er een contractueel dispuut: mogelijk móchten de VRT-medewerkers volgens het sectoraal akkoord niet ontslagen worden in 2022. Even leek het erop dat een deel van #De50 als groep juridische stappen zou zetten, maar die plannen lijken voorlopig van de baan. Sommigen hebben wel individueel een arbeidsjurist in de arm genomen en bekijken nog of ze het juridische gevecht willen aangaan. ‘Het laatste woord is nog niet gezegd,’ zegt één van de ontslagen werknemers.

DOCUMENTAIREMAKER «Wie heeft beslist welke mensen moesten vertrekken? Elke leidinggevende zegt van niets te weten. Het is blijkbaar één groot mysterie, maar op elke dienst heeft íémand de knopen doorgehakt.»

SCHEERS «Op het eerste vakbondscomité na de ontslagronde heb ik vernomen dat leidinggevenden lijstjes opgesteld hebben van medewerkers die voor een ontslag in aanmerking kwamen. Je kon een streepje of kruisje achter je naam krijgen op basis van drie criteria: is de medewerker al langdurig ziek geweest? Heeft de medewerker al een re-integratietraject doorlopen? En is de medewerker soms kritisch? Hoe meer kruisjes achter je naam, hoe groter de kans dat je ontslagen zou worden.»

Humo nam contact op met de vakbond ACOD. ‘Niemand kan dat verhaal formeel bevestigen,’ zegt vakbondsman Wies Descheemaeker. ‘Zoiets gaat rond in de wandelgangen. Maar net zo goed zijn er tegenvoorbeelden te vinden: mensen die langdurig ziek waren of kritisch zijn, en hier vandaag wel nog werken.’

BOB VERMEIR «Dat soort urban legends doet de ronde, maar er is volgens een aantal objectiveerbare criteria beslist over ontslag: inzetbaarheid, opleidings- en groeigerichtheid, performantie en attitude. Ziekte is zeer zeker geen criterium. Ook het idee dat we kritische medewerkers zouden ontslaan, klopt uiteraard niet. Dan zouden we raken aan het DNA van het huis. De aanpak is uitgebreid met de raad van bestuur besproken.»

SCHEERS «Deze ontslagronde was hoe dan ook het uitgelezen moment voor een afrekening. Het boterde al een tijdje niet met mijn leidinggevende in het archief, en zij heeft zeker mee beslist over de vertrekkers.»

DOCUMENTAIREMAKER «Het is cynisch, maar door de publieke verontwaardiging en het feit dat de ontslagen medewerkers zich verenigd hebben, heeft de VRT-top haar lesje geleerd. Er moeten de komende jaren nog mensen vertrekken, maar dat zal niet meer collectief gebeuren. Sinds december heeft de personeelsdienst nog werknemers ontslagen, maar mondjesmaat. Individuele ontslagen komen niet in het nieuws, en je wordt als individu meer aan je lot overgelaten. De leidinggevende van de grafische dienst heeft zo onlangs de bons gekregen.»

SCHEERS «Dat klopt. Sinds december zijn er minstens twee mensen ontslagen. #De50 zijn nu #De52 geworden.»

VERMEIR «De strategie en de aanpak is níét veranderd: na de zomervakantie wordt fase 2 van het plan uitgerold, zoals besproken met de vakbonden.»

EINDREDACTEUR «De nieuwsdienst is in deze ontslagronde gespaard gebleven, maar ik spreek onder voorbehoud. Mensen lopen op de toppen van hun tenen.»

In een interne bevraging, afgenomen vóór het transformatieplan, gaf 72 procent van de VRT’ers aan te vrezen dat hun baan bedreigd is. De helft van de werknemers ervaart gezondheidsproblemen door zijn job, en 90 procent voelt zich na elke werkdag uitgeput. De werkdruk ligt duidelijk erg hoog aan de Reyerslaan.

SCHEERS «Dat is de nieuwe VRT-cultuur. Mijn overgebleven collega’s vertellen me dat ze sinds die ontslagronde lange werkdagen moeten kloppen. Er is evenveel werk, maar er zijn minder mensen om het te doen.»

Een VRT-schermgezicht dat tijdens de ontslagronde een ervaren eindredacteur verloor, vertelt dat het veelbesproken systeem van ‘multi-inzetbaarheid’ nog niet gesmeerd loopt.

VRT-SCHERMGEZICHT «De meeste mensen zijn op korte termijn wel vervangbaar. Ja, er is veel ervaring verdwenen, maar we krijgen de programma’s wel nog gemáákt. Het probleem is dat je moeilijk nog iets kunt opbouwen. De vervanger van mijn ontslagen eindredacteur werd na een half seizoen elders ingeschakeld, dus kwam er weer iemand anders. Er is geen continuïteit.

»Bovendien is het vervelend dat er hoge muren staan tussen de nieuwsdienst en de rest van de VRT. Veel ontslagen eindredacteurs wilden zonder probleem een tijdje voor een duidingsprogramma werken. Maar dat kon niet, dus werden ze ontslagen. Tot zover de flexibiliteit.»

VAARWEL, CANVAS

HUMO Welke richting gaat de VRT uit, na deze ontslagronde?

SCHEERS «Op termijn wordt de VRT een productiehuis als een ander, denk ik, met nog één app. Merken als Eén en Canvas zullen verdwijnen of veel minder belangrijk worden. Nu al verschijnt nieuw materiaal soms uitsluitend op VRT MAX.»

DOCUMENTAIREMAKER «Het wordt een productiehuis met mensen die je kunt inzetten voor een muziekprogramma, een show, een humaninterestprogramma... En misschíén eens een cultuurdocumentaire, als er wat wisselgeld gevonden wordt. Het merk Canvas zal op termijn onvermijdelijk verdwijnen.»

DE VOS «Canvas wordt inderdaad afgebouwd. De zender heeft de afgelopen jaren veel eigenheid verloren. Veel humaninterestprogramma’s op Canvas zouden zo naar Eén kunnen verhuizen. ‘De ideale wereld’ is wel nog een rasecht Canvas-programma, maar de best of-compilatie op vrijdag is al verplaatst naar Eén. Dat gebeurt steeds vaker: als iets succes heeft, moet het weg van Canvas.»

Bob Vermeir sust: ‘Uiteraard zullen we Canvas niet afschaffen of laten teloorgaan.’

DE VOS «Ik vrees dat Canvas de zender van de restjes zal worden. De avond zal nog wel beginnen met ‘Terzake’ en ‘De afspraak’, maar voor het overige zal Sporza het kanaal steeds meer koloniseren. Het zou me niet verbazen als we over enkele jaren gewoon kanalen krijgen met de namen Eén, Twee, enzovoort.»

HUMO Dat doet denken aan het televisiebeleid van DPG Media. De zenders heten simpelweg VTM, VTM 2, VTM 3…

DE VOS «Ik heb onder vorige directies nog het omgekeerde meegemaakt: toen moesten we de merken in de markt zetten en was ‘VRT’ het verboden woord. Nu is álles VRT en VRT MAX. Daarom gaat het nu altijd over ‘multi-inzetbaarheid’: mensen moeten kunnen werken voor programma’s en redacties die de merken overschrijden.»

EINDREDACTEUR «Oké, maar dat mag geen excuus zijn voor inhoudelijke verarming. De VRT wordt uitgekleed, dáárover moeten we praten. Te veel ontslagen medewerkers waren met cultuur bezig.»

DOCUMENTAIREMAKER «Ik moest de voorbije jaren steeds harder vechten om iets rond cultuur te kunnen brengen. Mijn laatste documentaire ging over Francis Alÿs, wereldwijd één van de meest gerespecteerde Belgische kunstenaars. ‘Toch niche, hoor,’ kreeg ik te horen. Ik ga daar absoluut niet mee akkoord. Als de VRT dat niet meer maakt, wie dan wel? Waar kunnen mensen – belastingbetalers – terecht als ze geïnteresseerd zijn in kunst en cultuur?»

DE VOS «Mijn rubriek, ‘Canvas Curiosa’, liep online heel goed. De laatste bijdrage, over de kleurrijke keramieken deurgrepen die in de jaren 60 en 70 veel Belgische voordeuren sierden, werd honderdduizend keer bekeken en haalde op Instagram vierduizend likes – en de Canvas-kijker is absoluut géén liker.

»Enkele dagen na mijn ontslag had ik nog contact met mensen bij de VRT. Ik liet doorschemeren dat ik het jammer vond dat ‘Canvas Curiosa’ abrupt zou eindigen. Er moest een sluitstuk komen, vond ik. Ze stelden voor dat ik zelf nog een video kon maken voor de website. (Op dreef) Na mijn ontslag mocht ik dus, gratis en voor niets, voor de VRT nog een week lang sleutelen aan een reportage! Het was alle schaamte voorbij. Ik heb gezegd: ‘Trek er jullie plan mee.’»

DOCUMENTAIREMAKER «Met cultuur zul je nooit het bereik van human interest evenaren, maar er is wel een publiek voor. We kregen zó vaak mooie reacties van mensen die we geraakt hadden met ons werk. ‘Door jullie aflevering in ‘De Canvasconnectie’ heb ik beslist dat ik fotograaf wil worden,’ bijvoorbeeld. De VRT van de toekomst zal minder inspireren.»

DE VOS «En áls je toch nog iets wilt maken met culturele diepgang, heb je er vanaf nu nauwelijks nog mensen voor.»

DOCUMENTAIREMAKER «Dat klopt. De VRT zal in de toekomst vooral content van externe productiehuizen brengen. Als je naar de beperkte capaciteit van het nieuwe VRT-gebouw kijkt (dat nu wordt gebouwd, red.), moet je concluderen dat het interne productiehuis nog feller zal inkrimpen.»

Terwijl we dit artikel afwerken, loopt een persbericht binnen: vanaf mei is het renovatieprogramma ‘Ons huis/nieuw huis’ te zien op Eén, na het succes van ‘Blind gekocht’, ‘Huizenjagers’ (allebei Play4), ‘Huis gemaakt’ (VTM), enzovoort.

DOCUMENTAIREMAKER «Dat is geen toeval: het management kijkt erg naar de commerciële omroepen. De hoofdverantwoordelijke voor de content, Ricus Jansegers (tot 2020 tv-directeur bij DPG Media, red.), speelt een belangrijke rol. Hij heeft die bagage meegenomen naar de VRT.»

VRT-SCHERMGEZICHT «We hollen de commerciële spelers blind achterna, terwijl onze sterkte net was dat we hen overstegen, niet alleen in kijkcijfers maar ook in kwaliteit. Je zult in dit huis niet veel tevreden mensen tegen het lijf lopen.»

HUMO De VRT mág volgens de beheersovereenkomst toch niet steeds minder cultuur brengen?

VERMEIR «Het afgelopen jaar is juist enorm ingezet op kunst, cultuur en literatuur. We zijn niet van plan die inspanningen terug te schroeven, integendeel. Er zijn een pak nieuwe reeksen op komst naast het huidige en ruime aanbod op VRT MAX.»

EINDREDACTEUR «Ach, cultuur is een dankbaar begrip voor het management, net omdat het zo vaag is. Alles is cultuur, zolang je het maar goed verkoopt.»

UITSMIJTER

HUMO Annick, wat is de top volgens jou van plan met het VRT-archief?

SCHEERS «Alles wijst erop dat ze het in private handen willen duwen. Ik kreeg bij mijn ontslag te horen dat mijn job uitbesteed zou worden. Bovendien is de grond boven het archief al meer dan een jaar niet meer van de VRT.»

HUMO Excuseer?

SCHEERS «Die lap grond is een tijdje geleden verkocht aan een externe partij. Ik weet niet aan wie, maar het voorspelt weinig goeds.

»Ik ben niet de enige archiefmedewerker die de bons heeft gekregen. Daardoor is de sfeer volgens mijn ex-collega’s kil geworden. Iedereen weet dat er vóór 2025 nog ontslagen moeten vallen, dus de spanning hangt in de lucht.

»En dat terwijl wij, door het archief te digitaliseren, de websites van de VRT net rijker maken: dat zou toch in de plannen van het management moeten passen? Een voorbeeld: ik hoorde dat het op Radio 1 over Leonard Cohen ging, en ik herinnerde me dat ik een filmpje over zijn bezoek aan Brussel in de jaren 60 had gedigitaliseerd. Bij de radio wist niemand daarvan. Ik heb de video doorgespeeld, en die is op de website verschenen.»

HUMO Is er te veel ervaring in één keer vertrokken?

DE VOS «Ik vrees van wel. Een collega bundelde filmnieuws voor de sociale media van Canvas. Hij is een cinefiel met bakken ervaring, maar ook hij is ontslagen. Nu zal iemand anders de films tussendoor op zich nemen, maar dan krijg je een flauw afkooksel van wat het moet zijn.»

VRT-SCHERMGEZICHT «Als je geen specialisten over pakweg opera of dans meer in huis hebt, kun je er geen kwalitatieve bijdragen over brengen. Er borrelen ook geen ideeën meer op over die onderwerpen, het blijft bij een uitsmijtertje in ‘Het journaal’ over de voorstelling du jour.»

DE VOS «Je kunt wel programma’s promoten op TikTok, maar wie kan nog een gestoffeerd artikel schrijven of een sterke reportage maken? Er is te veel kennis verloren gegaan.»

EINDREDACTEUR «De sleutel van succes zit ’m in de mix van ervaring en fris talent. Bovendien lijken mensen iets te vergeten: een openbare omroep hóéft helemaal geen winst te maken. De VRT mag de belastingbetaler geen fortuinen kosten, maar ze streeft wel doelen na die niet altijd in geld uit te drukken zijn. Deze ontslagronde is een zoveelste stap in de afbouw van de VRT, op initiatief van de politiek. Binnenkort draagt de keizer geen kleren meer.

»Als CEO is het niet eenvoudig om de marsorders van de politiek naast je neer te leggen, maar ik vind wel dat er meer had kunnen gebeuren. Als je móét besparen, leg het dan uit aan je personeel. Toon ons de cijfers en betrek ons in het debat. Maar met de huidige top valt geen inhoudelijk gesprek te voeren.»

HUMO Hoezo?

EINDREDACTEUR «Van Ricus Jansegers, de directeur Content, verwacht ik een idéé. Op welke manier moet de VRT een blik werpen op de samenleving, op Vlaanderen en de wereld? Via welke programma’s doen we dat? Ja, we hebben ‘het transformatieplan’ en ‘de digitalisering’, maar wat betekent dat? Een echte visie heeft ons nooit bereikt, omdat die volgens mij ook niet bestaat. Als ex-VRT’er vind ik dat stuitend, en als belastingbetaler nog meer. Ik vraag mij af of deze top het wel in zich heeft. Jansegers, Delaplace en hun trawanten zijn niet gepassioneerd door de VRT.»

DOCUMENTAIREMAKER «Het gaat altijd maar over bereikcijfers en doelgroepen. Maar een inspirerend verhaal heb ik de laatste zes jaar van geen enkele manager gehoord.»

DE VOS «Volgens mij laat de VRT-top zich al jaren te makkelijk doen door de Vlaamse regering. Misschien moet ze gewoon eens op tafel kloppen: ‘Geen besparingen meer!’ De VRT kán met de huidige toelage geen kwaliteitsprogramma’s voor een groot publiek meer maken. Op Europees niveau zijn de budgetten van onze openbare omroep bij de allerlaagste. Toen ik Nederlandse collega’s sprak over ons budget voor een reportage, schrokken ze zich een hoedje. ‘Daar maken wij de trailer mee,’ zeiden ze.

»Voor grootse projecten en schermgezichten is er duidelijk wél geld. Niels Destadsbader mag trots zijn dat er voor zijn toploon zoveel mensen ontslagen zijn. Ik wil niet eens weten hoeveel hij precies verdient, want ik vind dat een heel frustrerende gedachte. Ik heb hem nog niet veel zinnigs zien doen voor de VRT. Het management heeft de figuur Niels Destadsbader binnengehaald, maar daar eindigde de visie blijkbaar.

»Toevallig stond ik na mijn ontslag, onderweg van de personeelsdienst naar het kastje dat ik per direct mocht leegmaken, in de lift met Tom Waes. Hij is één van dé grootverdieners. Ik had zin om een opmerking te maken over zijn loon, maar ik heb mijn mond gehouden. Die man treft geen schuld. En hij doet veel voor de openbare omroep, hij is onvermoeibaar.»

SCHEERS «Toen ik vorig jaar door de gangen van de Reyerslaan liep, zag ik toevallig hoe Frederik Delaplace aan het oefenen was voor zijn grote moment, de voorstelling van de najaarsprogrammatie. Ik gluurde binnen in de studio: hij droeg het beruchte glitterjasje dat hij ook tijdens de show zou dragen, alle spots waren op hem gericht. Hij genoot er zichtbaar van. Ik denk dat die man vooral met zichzelf bezig is. Ik vind dat echt heel zuur: terwijl hij de show steelt, zijn veel mensen vertrokken die écht van de VRT houden.»

HUMO Tot slot: kijken en luisteren jullie nog naar VRT-programma’s?

DE VOS «Zeker, ik blijf naar Canvas kijken, maar ik heb nog nooit naar ‘The Greatest Dancer’ gekeken.»

SCHEERS «Ik blijf ook kijken. Ik ben niet boos op de VRT, wél op de top.»

EINDREDACTEUR «Ik ben niet hoopvol voor de toekomst, maar de VRT ligt me nog steeds na aan het hart.»

DOCUMENTAIREMAKER «Tijdens de eerste weken voelde ik te veel pijn toen ik het Canvas-logo zag, dus ik heb wel wat afstand genomen. Ik deed dat voor een deel om mezelf te beschermen, want ik wil niet verbitterd raken. Maar ook de programmatie staat mij als kijker simpelweg minder aan. Ik ben fan van diepgravende programma’s over cultuur. Ik weet niet of ik mijn gading nog zal vinden bij deze VRT.»

EINDREDACTEUR «Inderdaad. Misschien moet ik maar naar de BBC beginnen te kijken.»